Histamin, vücuttaki pek çok reaksiyona katılan ve bir aminoasit olan histidinin parçalanması sonucu oluşan bir üründür. Bağışıklık ve sindirim sisteminde bir nörotransmitter olarak görev alan histamin, vücuttan yeterince hızla atılamadığında ‘histamin intoleransı’ gelişir. Histamin intoleransı, vücuda alınan histaminin parçalanamaması sonucu vücutta birikmesi ile oluşur ve kişilerde alerjik reaksiyonlara neden olur.
Bu durum genellikle DAO enzimi yetersizliğinde gelişir. Bu enzim histaminin yıkımından sorumlu olan başlıca enzimdir ve histaminin yıkım hızını belirler. DAO enzimi yetersiz kaldığında ve vücut histamini parçalamayadığında kişide sağlık sorunları görülmeye başlar.
Histamin düzeyi yüksek ya da histamin salınımına neden olan gıdalardan zengin besleniliyor ise fiziksel reaksiyonlar şiddetlenebilir. Belirtiler her ne kadar alerjiye benzer özellikler taşısa da alerjiden farklı olarak uzun sürelidir ve aniden belirmez. Kan ve alerji testleri ile de teşhisi oldukça güçtür.
Histamin İntoleransının Belirtileri:
Sersemlik hali ve baş dönmesi
Yorgunluk
Baş ağrısı
Özellikle baş ve göğsün kızarması
Burun tıkanıklığı, nefes almada zorluk
Sürekli akan veya kaşıntılı burun
Uçuk
Sık hapşırma
Kaşıntı
Kuru veya pullu cilt
Atopik dermatit
Sindirim sorunları (mide krampları, bulantı, kusma, ekşime, hazımsızlık, gaz, kabızlık ve ishal)
Kalp çarpıntısı
Kulak çınlaması
Kırmızı kaşıntılı veya sulu gözler
Adet düzensizliği
Sinirlilik
Anksiyete ve endişe
Histamin İntolerasının Nedenleri Nelerdir?
- Genetik açıdan bazı insanlar histaminin parçalanmasında rol oynayan enzimleri daha az üretirler.
- Bağırsak zarının iltihaplanması DAO enziminin salınımını bozabilir. Bu nedenle histamin daha yavaş parçalanır.
- İnflamasyon bağırsak zarının geçirgen hale gelmesine neden olursa, gıda hassasiyetleri gelişebilir ve bu da histamin salınımına neden olabilir.
- Genellikle sağlıklı bir bağırsakta bulunan belirli bakteri türleri histamin salınımını azaltmanın yanı sıra histamin reseptörlerinin hassasiyetini de azaltarak aktivitesini düşürür. SİBO varlığında da normalde kolonda bulunan bakteriler ince bağırsağa geçer, bu da aşırı histamin salınımına neden olabilir.
- Kronik stres ve düzensiz uyku yüksek histamin seviyelerini teşvik eder.
- Aspirin gibi bazı tıbbi ilaçlar histamin salınımını artırır.
- Yüksek düzeyde devam eden stres ve düzensiz uyku, yüksek histamin seviyelerine neden olur.
- Histamin parçalayıcı enzimlerin çalışması için belirli besin maddelerine ihtiyaç vardır. Bunlar arasında magnezyum, B6 vitamini ve C vitamini bulunur.
Histamin İntoleransının Konvansiyonel Tedavisi Nasıl Yapılır?
Anti-histamin ilaçlar, histaminin histamin reseptörlerine bağlanmasını önleyerek etkilerini azaltmak için tasarlanmıştır. Ancak bu ilaçlar histamin seviyelerini düşürmez, sadece etkisini engeller.
Histamin Diyeti Nedir, Nasıl Yapılır?
Histamin diyetinin temel amacı; histaminden zengin gıdaları bir süreliğine elimine ederek vücuttaki salınımını dengelemektir. Belirtileri ortadan kaldırmak için 2-4 hafta kadar düşük histamin diyeti yapılması gerekir. Diyetin süresi vücuttaki semptomlara göre değişkenlik göstermektedir. Semptomların sakinleşmesi ile beraber beslenmeden kaldırılan gıdalar vücuda tekrar tanıtılır. Bu dönem ‘geri tanıtma dönemi’ olarak adlandırılır.
Diyet Süresince Hangi Besinler Tüketilmemelidir ?
1. Histamin İçerenler
Uzun süre saklanan veya olgunlaşan gıdalarda histamin düzeyleri yüksektir.
Mayalı alkollü içkiler, özellikle şarap, şampanya ve bira
Mayalı gıdalar: turşu, sirke, mayonez, soya sosu
İşlenmiş etler: salam, sucuk, pastırma, sosis
Kuru meyveler: kayısı, erik, incir, üzüm, dut kuruları ve pestilleri
Turunçgiller
Keçi peyniri dahil eskitilmiş peynirler
Bazı kuruyemişler (ceviz, kaju, yerfıstığı gibi)
Avokado
Tütsülenmiş balıklar ve bazı balık çeşitleri: uskumru, ton, hamsi, sardalya
2. Histamini Tetikleyenler
Ayrıca bir takım gıdalar ince bağırsakta histamin salınmasına neden olur. Bu gıdalara histamin serbestleyiciler denilmektedir.
Alkollü içecekler
Peynir, fondü
Çikolata
İnek sütü
Bazı sebzeler (domates, ıspanak, patlıcan, patates)
Bazı meyveler (papaya, ananas, muz, çilek, kivi)
Kabuklu deniz ürünleri, balık sosları
Buğday rüşeymi
Gıda katkıları ve besin boyalarının çoğu
1. DAO Enzimini Bloke Eden Gıdalar
Alkol
Enerji içecekleri
Siyah çay
Mate çayı
Yeşil çay
4. Hem Histamin İçeriği Yüksek Hem De DAO Enzimini Bloke Eden Gıdalar:
Alkollü ürünler (bira, şarap, şampanya)
Serbest Olan Gıdalar
Mango
Armut
Karpuz
Kavun
Elma
Üzüm
Böğürtlen
Kayısı
Erik
Roka
Pancar
Kuşkonmaz
Brokoli
Brüksel lahanası
Havuç
Karnabahar
Sarımsak
Marul
Soğan
Sarımsak
Kinoa
Karabuğday
Pirinç
Taze etler
Bezelye
Mercimek
Kahve
Nane, Kekik, Adaçayı, Biberiye
Zerdeçal
Zencefil
Hindistan cevizi sütü/yağı
Badem sütü
Hindistan cevizi
Isırgan otu
Tatlı patates
Yumurta (kontrollü)
Taze büyük balıklar
Kestane
Bitki ve meyve çayları
Zeytin/zeytinyağı
Sade yağ
Susam
Geri Tanıtma Sırasında Besinler Ne Sıklıkta İlave Edilmelidir?
Elimine edilen gıdaların hepsi aynı anda dahil edilmemelidir. İlave ederken de kişiye zararı olmayacağı düşünülen besinler ile başlanmalıdır. Gıdaları vücuda azar azar vermek gerekir.
Geri tanıtma aşamasında seçilen besin bir gün tanıtılıp üç gün beklenmelidir. Eğer yasaklı gıda denendikten sonra vücut tepkime verirse bir diğer yasaklı gıdaya geçiş süresi en az bir hafta olmalıdır. Eğer vücut tepki vermiyorsa üç gün sonra bir diğer yasaklı gıda tanıtılabilir.
Geri tanıtma aşamasında tepkimeye neden olan gıdaları saptamak için besin günlüğü tutulabilir. Bu hem bulguları kontrol etmeyi hem de sonuca göre hareket etmeyi kolaylaştırır.
